Wanneer verwaarloosde, leegstaande of onbewoonbaar verklaarde woningen verkocht worden, moeten ze aan dezelfde voorwaarden te koop aangeboden worden aan gemeenten, OCMW's of sociale huisvestingsmaatschappijen. Dit recht op voorkoop geldt ook voor woningen waaraan gemeenten, OCMW's of sociale woonorganisaties verbeterings- of renovatiewerken hebben uitgevoerd en voor woningen en percelen in erkende woonvernieuwings- en woningbouwgebieden.

Het recht van voorkoop werd in 1997 ingevoerd in de toenmalige Vlaamse wooncode. Sindsdien is het slechts weinig gebruikt. Tussen 1999 en 2006 zijn er 95.984 woningen of percelen met een recht op voorkoop aangeboden, maar dat recht is maar 314 keer (of 0,32 procent) echt gebruikt.

Het geringe succes van de regel is geen reden om die af te schaffen, zegt CD&V, want het biedt de kans om binnen bepaalde buurten en gemeenten extra sociale woongelegenheden te scheppen. Het decreetvoorstel dat onder meer Tom Dehaene indiende, wil de regeling wel verfijnen en terug laten aansluiten bij de oorspronkelijke bedoeling, door bepaalde categorieën uit te sluiten. Eén ervan is de enige en eerste woning (of perceel). Een recht van voorkoop dat hierop wordt toegepast kan frustrerend zijn voor jonge gezinnen die zo hun betaalbare woning aan zich voorbij zien gaan. Het voorstel wil ook het recht op voorkoop beperken tot die panden die in aanmerking komen voor een sociaal woonproject. Individuele appartementen, afzonderlijke garages of afzonderlijke percelen in een goedgekeurde verkaveling vallen dan niet meer onder het voorkooprecht.

In gemeenten met meer dan 10 procent sociale woningen, zo zijn er 23 in Vlaanderen, zal het voorkooprecht enkel nog uitgeoefend kunnen worden als het gemeentebestuur hiervoor een gemotiveerd en positief advies aflevert.

Het voorstel moet nog door de plenaire vergadering worden goedgekeurd.