Een energiebeleid met de focus op minder CO2

Een energiebeleid met de focus op minder CO2

De situatie stagneert al enkele jaren, hoewel de uitdagingen in een snel tempo op ons afkomen. De overschakeling naar hoogcalorisch gas en de toenemende connectiviteit van verwarmingsinstallaties bieden nieuwe mogelijkheden en uitdagingen voor de sector, maar de overdreven aandacht voor de elektrificatie van onze verwarming is een storende factor. ATTB stelt ook dat een verstandig energiebeleid steeds moet gebaseerd zijn op de principes van de Trias Energetica én dat het hoog tijd wordt voor een stabiel energiepact met een groene taxshift.

2017 was geen slecht jaar, maar het kan (veel) beter

De ontwikkelingen in de markt van de verwarming zijn het best te omschrijven als 'meer van hetzelfde'. De algemene verkoop van thermische installaties kent een lichte groei en de trends van de vorige jaren zetten zich door: de verkoop van stookolieketels daalt verder, terwijl gaswandketels wat terrein winnen.
Warmtepompen en vooral warmtepompboilers kunnen mooie groeicijfers voorleggen, maar blijven een vrij bescheiden marktaandeel vertegenwoordigen.
Opvallend is de sterke daling van het aantal thermische zonnecollectoren (zonneboilers), een sector die het al een tijd moeilijk heeft. De belangrijkste oorzaak daarvan is zonder enige twijfel het feit dat de meeste aandacht, ook en vooral van overheidswege, gericht is op fotovoltaïsche toepassingen.

De sector is dus enerzijds tevreden met de licht groeiende markt, maar stelt anderzijds vast dat er van een echte transitie naar meer energiezuinige toestellen en meer hernieuwbare energie nog weinig is te merken. De overheid speelt hier een belangrijke rol. We hebben in ons land en in de verschillende regio’s nood aan een evenwichtig en stabiel beleid met een langetermijnvisie. Als de overheid tegenstrijdige signalen uitzendt en om de haverklap van koers wisselt, werkt dat ontmoedigend op de bereidheid tot investeren.

De consument moet geactiveerd en gestimuleerd worden

Al een aantal jaren wijst ATTB erop dat de vernieuwing van het ketelpark – waarbij verouderde lagetemperatuurketels worden vervangen door energie-efficiënte condensatieketels – aan een veel te traag tempo verloopt. Vanaf de jaren 90 tot 2011 was er jaar na jaar een stijging van de vervangingsgraad, maar sinds de onvoorziene afschaffing van de belastingvoordelen in 2012 verloopt de vervanging van ketels trager dan voorheen. Die regeling was misschien wat te gul en er moest vroeg of laat een einde aan komen, maar een gefaseerde vermindering van de voordelen met een zachte landing zou veel verstandiger geweest zijn. Al te bruuske beslissingen hebben immers een marktverstorend effect, en de sector van de verwarmingsketels heeft zich nog altijd niet volledig hersteld van het plotse afschaffen van die subsidies voor condensatieketel.

Groene taxshift moet de vermindering van de CO2-uitstoot als doel hebben

Het gebouwenbestand en de verwarmingsinstallaties in België zijn grotendeels verouderd. Er zijn nieuwe technieken voorhanden, maar die breken te traag door. Het is hoog tijd dat er een aantal drempels voor modernisering gesloopt wordt.

Wist je dat er zich nog ruim twee miljoen (2.000.000) verouderde verwarmingsketels in onze woningen bevinden? En kan je je voorstellen hoeveel CO2 die uitstoten? Een versnelde vervanging van die ketels door condensatieketels of warmtepompen zou het huishoudelijk energieverbruik substantieel verminderen, zorgen voor de noodzakelijke, grondige en snelle verbetering van de energieprestatie van ons woningbestand én de CO2-uitstoot zodanig verminderen dat we de Europese eisen ter zake kunnen respecteren. Daarvoor zijn er vanuit de overheid wel opnieuw activerende en stimulerende maatregelen nodig.

De connectiviteit van verwarmingsinstallaties biedt veel mogelijkheden

We kunnen er niet omheen: de huidige samenleving draait op data, en allemaal zijn we op een of andere manier met het internet verbonden. Ook producten, toestellen en installaties worden met elkaar verbonden via het ‘internet der dingen’.
Vernuftige slimme systemen zullen volgens ATTB een sleutelrol spelen in de energietransitie. Iedereen denkt daarbij allicht aan de digitale meters die vanaf volgend jaar verplicht zullen worden, maar men kan zich de vraag stellen hoe slim die in praktijk zullen zijn.

Systemen voor energiebeheer en -controle op afstand zijn in ieder geval al beschikbaar. En woningverwarming is net een van de gebieden bij uitstek waar geconnecteerde toestellen echt een meerwaarde kunnen creëren: nieuwe technologieën en apps bieden nu al mogelijkheden voor de onlineregeling van die verwarming. Nieuwe verwarmingsketels zijn vaak al voorzien van een wifi-module en kunnen goedkoop, eenvoudig en snel vanaf eender welke locatie online bediend worden via een app op een smartphone, tablet of pc. En realtime-monitoring verhoogt niet alleen het comfort, het zorgt ook voor een lager energieverbruik.

De Trias Energetica mag nooit uit het oog verloren worden

ATTB wil iedereen even de basisprincipes van de Trias Energetica in herinnering brengen. Om op een maatschappelijk verantwoorde manier energie te besparen, moet je eerst en vooral energieverspilling tegengaan door compact te bouwen en goed te isoleren. De meest koolstofarme energie is immers de energie die je niet verbruikt. In tweede instantie maak je maximaal gebruik van energie uit duurzame bronnen (zon, wind, grond, water). En ten slotte gebruik je de fossiele brandstoffen die je toch nog nodig zou hebben zo efficiënt mogelijk, bijvoorbeeld door middel van een warmtepomp of een condensatieketel.

ATTB ziet dus veel kansen en mogelijkheden op de Belgische markt, maar ook factoren die de modernisering belemmeren. Nochtans is een grootschalige vervanging van verouderde installaties noodzakelijk, willen we iets doen aan onze hoge CO2-uitstoot. Een aangepast activerings- en stimuleringsbeleid zou een belangrijke steun in de rug zijn.